Αρχείο / Βάση Δεδομένων του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών

Εισαγωγικό σημείωμα

Bιογραφικά στοιχεία και ειδήσεις για το ρεπερτόριο και την τεχνική των πλέον γνωστών καραγκιοζοπαιχτών σε όλη την ιστορία του Θ. Σ. στην Ελλάδα, προσφέρουν διάφορες μονογραφίες και ποικίλα δημοσιεύματα. Η εικόνα εμπλουτίζεται από τις βιογραφίες και αυτοβιογραφίες, που κυκλοφορούν σε αυτοτελή βιβλία και περιοδικά, ή από τις συνεντεύξεις τους στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Για τους περισσότερους όμως, και κυρίως για τους πολύ παλαιούς, οι πληροφορίες είναι πολλές φορές ελάχιστες ή δυσεύρετες.

Από τους σύγχρονους που δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στον χώρο, οι πληροφορίες προέρχονται κυρίως από τα ΜΜΕ αλλά και από τις προσωπικές ιστοσελίδες, που τα τελευταία χρόνια αυξάνονται συνεχώς.

Σχετικά δύσκολο είναι το θέμα της καταγραφής του συνολικού αριθμού αυτών που ασχολούνται ημιεπαγγεματικά με το Θ. Σ. ή όσων δρουν κυρίως στον χώρο εκτός Αθηνών. Το 1925, εποχή της άνθησης του Θ.Σ., ιδρύθηκε το Πανελλήνιο Σωματείο Καραγκιοζοπαικτών, το οποίο αριθμούσε 120 μέλη. Σήμερα, στον κατάλογο που δημοσιεύει το σωματείο, αναγράφονται 298 μέλη, από τα οποία οι ζώντες αποτελούν ένα μικρό ποσοστό (περίπου το 1/4 ). Οπωσδήποτε όμως, ο αριθμός όσων δραστηριοποιούνται επαγγελματικά, ημιεπαγγελματικά ή ερασιτεχνικά με το Θ. Σ. είναι αρκετά μεγαλύτερος. Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί και άλλες συντεχνιακές συσπειρώσεις (βλ. ενότητα “Φορείς”), αλλά είναι αρκετοί και αυτοί που προτιμούν να παραμένουν εκτός των συλλογικών οργάνων, γεγονός που δυσκολεύει τον εντοπισμό τους και τη διαμόρφωση μιας ακριβούς εικόνας του αριθμού τους και της δράσης τους.

Οι περισσότεροι από τους γνωστούς καραγκιοζοπαίχτες, ιδίως όσοι διαμένουν στην περιοχή της πρωτεύουσας, αναπτύσσουν δραστηριότητα σε όλη την ελληνική επικράτεια και στην Κύπρο. Το ίδιο συμβαίνει και με ορισμένους από την επαρχία, αν και η δράση των περισσοτέρων από αυτούς περιορίζεται συνήθως στην πόλη τους ή στην περιφέρειά τους.

Υπολογισμοί που δημοσιεύτηκαν στον ημερήσιο Τύπο, ανεβάζουν τον σημερινό αριθμό των καραγκιοζοπαιχτών σε 150 σε όλη την Ελλάδα, όμως όλα δείχνουν ότι ο αριθμός είναι μεγαλύτερος. Προκαλεί την προσοχή το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια σημαντικός αριθμός νέων, από την εφηβική ακόμη ηλικία δίνουν παραστάσεις και προσπαθούν να βρουν ένα κενό για να εισχωρήσουν σε ένα χώρο, που μέχρι πρόσφατα ήταν πεδίο δράσης των μεγάλων και γνωστών επαγγελματιών. Οπωσδήποτε η παρουσία τους αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα της ανθεκτικότητας του θεάματος και αποτελεί εγγύηση της συνέχειάς του.

Επίσης είναι αξιοσημείωτο το ότι οι περισσότεροι, επαγγελματίες και μη, καταβάλλουν προσπάθεις για να προσελκύσουν την προσοχή του κοινού των ενηλίκων, εντάσσοντας θέματα επικαιρότητας (κατά προτίμηση κοινωνικο-πολιτικού χαρακτήρα), ιστορικά, τοπικούς θρύλους και παραδόσεις, εθνική και παγκόσμια λογοτεχνία, παραμύθια, σε συνδυασμό με νέες τεχνικές (φωτός και ήχου) ή διαφορετικά ήδη θεάματος (ζωντανή μουσική, ζωντανό θέατρο, χορό, κ.ά).

Αξίζει επίσης να αναφερθεί η μικρή ακόμη παρουσία γυναικών, οι οποίες λόγω του ιδιάζοντα χαρακτήρα του παραδοσιακού αυτού θεάματος, που επιβάλλει τη γνωστή λαρυγγική φωνή, τις αναγκάζει να προσανατολίζουν τη δραματουργία τους έξω από τον παραδοσιακό Καραγκιόζη και να προσαρμόζουν το ρεπερτόριό τους σε θέματα παρμένα κυρίως από το ελληνικό και μη παραμύθι, και την παιδική λογοτεχνία.

Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, το σημερινό ελληνικό θέατρο σκιών, δείχνει μια ικανότητα προσαρμογής στους σύγχρονους καιρούς και συνάμα παρουσιάζει μια άγνωστη για το παρελθόν πολυπλοκότητα, που το εμπλουτίζει και το θέτει σε ένα δρόμο που αφήνει σημαντικές ελπίδες για την επιβίωσή του και ίσως και για την προσδοκία καλύτερων ημερών.


Η έρευνα θα επικεντρωθεί: α) στον εντοπισμό όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού καραγκιοζοπαιχτών όλων των εποχών, β) στην καταχώρηση των στοιχείων τους και των πληροφοριών για τη δραστηριότητά τους, την τεχνική, το ρεπερτόριο, την απήχηση στο κοινό και στα ΜΜΕ, και γ) στη δημιουργία ψηφιακού και μη αρχείου εικόνας και ήχου από την παραγωγή τους (φωτογραφίες, ζωγραφική, ηχογραφήσεις, βιντεοσκοπήσεις, δισκογραφία, κ.λπ.).

Τα στοιχεία που, κάθε φορά, θα προκύπτουν από την έρευνα θα παρατίθενται στο προσωπικό για κάθε καραγκιοζοπαίκτη ειδικό δελτίο.

 

Tελευταία ενημέρωση:

© Centro de Estudios Bizantinos, Neogriegos y Chipriotas